Pamięć - jak działa i jak ją ćwiczyć?

Jako że mów wpis o pałacu pamięci cieszył się dość dużym powodzeniem, postanowiłam trochę podrążyć temat ;) Tym razem skupię się na samym zagadnieniu pamięci, a nie na konkretnych mnemotechnikach.

Klasyfikacja pamięci

Po pierwsze trzeba rozróżnić dwa podstawowe typy pamięci - krótkotrwałą i długotrwałą.Obie są nam potrzebne, każda w innych sytuacjach. Długotrwała przydaje się np.przy nauce języka obcego. Krótkotrwałej używamy, ucząc się na 5 minut przed sprawdzianem ;) Dodatkowo wyróżnia się także pamięć sensoryczną (zwaną też pamięcią ultrakrótką).

Pamięć Krótkotrwała

Trwa do kilkunastu minut po otrzymaniu jakiejś informacji. W tym czasie jesteśmy w stanie łatwo ją odtworzyć, ponieważ impulsy za nią odpowiedzialne krążą po naszych zwojach mózgowych.

Pamięć Długotrwała

Teoretycznie ma nieograniczoną pojemność i czas przechowywania informacji. Dzieli się na deklaratywną (świadomą) oraz niedeklaratywną (nieświadomą). Świadoma pamięć długotrwała przechowuje informacje, które mogą być wydobyte w dowolnej chwili, niezależnie od kontekstu, jednak ich przypomnienie może wymagać czasu i wysiłku. Siedzą w niej oczywiste dla nas fakty, np. "Koń jest zwierzęciem", "Mój najlepszy przyjaciel ma czarne włosy". 

W pamięci nieświadomej przechowujemy umiejętności takie jak jazda na rowerze, chodzenie, mówienie itp., rzeczy, które trudno nam opisać (spróbujcie wytłumaczyć komuś, jak powiedzieć "mama", albo jak chodzić :P). Gromadzi ona także nasze nawyki oraz reakcje na odpowiednie bodźce (np. czerwone światło-stój, zielone-jedź). Wydobywane są one automatycznie, bez kontroli.

Pamięć sensoryczna

Trwa około 0,5sek., ma ogromną pojemność (magazynuje ok 99% dochodzących do nas informacji). Pozwala nam tak na prawdę funkcjonować. Dzięki niej możemy odbierać różne bodźce, przez co jesteśmy w stanie na nie reagować. Co ciekawe, nie przekształca ani nie przetwarza przechowywanych informacji.

Ten typ pamięci jest odpowiedzialny min. za to, że gdy ktoś macha gorącym prętem, nie widzimy przesuwającego się, czerwonego punktu, lecz kreskę. Działa ona także, gdy ktoś nas dotknie, wtedy przez jakiś czas czujemy dotyk, nawet gdy ta osoba cofnęła już rękę.

Etapy tworzenia pamięci

Aby zacząć ćwiczyć pamięć, musimy najpierw zrozumieć, jak ona się tworzy. Rozróżniamy trzy główne etapy:

• Zapamiętywanie danych
• Przechowywanie informacji
• Odtwarzanie ich

Niektórzy wyróżniają aż dziewięć faz, jednak moim zdaniem te trzy podstawowe w zupełności wystarczą do zrozumienia procesów zachodzących w naszym mózgu ;)

Teraz pomyślmy, na którym etapie tracimy niektóre informacje, np. angielskie słówko, którego uczyliśmy się kilka lat temu. Przez jakiś czas je pamiętaliśmy, więc pierwszy etap jest w porządku. Jeżeli nie mamy problemów z przypominaniem sobie innych słówek, odtwarzanie informacji także działa poprawnie. Problem tkwi więc w ich przechowywaniu i to właśnie tą cechę powinniśmy trenować, jeśli chcemy lepiej zapamiętywać.

Jak ćwiczyć pamięć krótkotrwałą?

Drogi czytelniku! Jeżeli nie możesz zapamiętać imienia osoby, którą właśnie ci przedstawiono, zadajesz sobie pytanie "po co ja tu przyszedłem?" albo nie możesz znaleźć rzeczy, którą przed chwilą odłożyłeś w "widocznym miejscu", powinieneś trochę poćwiczyć pamięć krótkotrwałą.

Jak wiemy, przechowuje ona informacje, które otrzymaliśmy niedawno. Można ją porównać do pamięci RAM komputera. Ma niewielką pojemność (w stosunku do pamięci długotrwałej, czyli komputerowego miejsca na dysku ;P). W niej dokonujemy obliczeń "w pamięci", wyciągamy wnioski z jakiegoś toku rozumowania itp. 

Z powodu małej pojemności tej pamięci, dane w niej zawarte zostają szybko zapomniane, jeżeli nie zostaną przeniesione do pamięci długotrwałej. Dzieje się tak, ponieważ muszą "zrobić miejsce" dla nowych informacji, które cały czas do nas docierają.

Podstawowa zasada 7±2 elementy

Pojemność pamięci krótkotrwałej można zwiększyć, stosując porcjowanie. Polega to na tym, że układamy nowe informacje w grupy. Pamięć krótkotrwała może pomieścić od 5 do 9 takich bloków informacji. Co ciekawe, taką informacją może być zarówno litera czy liczba, ale także obraz lub pojęcie. Możemy więc zapamiętać na raz 7(±2) obrazów, ludzi, słów czy faktów jednocześnie.

Oznacza to, że aby szybko zapamiętać różne rzeczy, musimy je grupować. Wbrew pozorom porcjowanie wykorzystujemy bardzo często w życiu codziennym, np. przy zapamiętywaniu liczb. Spróbujcie zapamiętać liczbę 14081982 tak, jak ją widzicie i powtórzcie ją za kilka, kilkanaście sekund. Trudne, szczególnie gdy w tym czasie słuchacie muzyki lub oglądacie film. Dużo łatwiej zapamiętać ją jako 14.08.1982, prawda? Zapamiętujemy wtedy tylko jedną datę, nie 8 cyfr i zajmujemy tylko 1 blok pamięci, nie osiem.

Ćwiczenie pamięci krótkotrwałej polega więc na ćwiczeniu umiejętności łączenia faktów w łatwe do zapamiętania elementy. Większość mnemotechnik, np. łańcuchowa metoda skojarzeń (o której w następnym poście dotyczącym pamięci) polega właśnie na tworzeniu jednego, spójnego obrazu i pakowaniu go do pamięci krótkotrwałej.

O pamięci długotrwałej powstanie w przyszłości osobny artykuł, ponieważ jest to temat bardzo obszerny i gdybym chciała upchnąć to jeszcze tutaj, musiałabym go bardzo okroić, albo wyszedłby dużo za długi artykuł :) 

Pozdrawiam i zachęcam do komentowania

~Mysteriala